اعراض نفسانی، حالت‌های روان هستند که در طب جدید، هیجان نامیده میشوند. هیجان‌ها پاسخ‌های نسبتاً کلی، ساده، ناپایدار و معمولاً آنی هستند که بدن ما برای دفاع از خود در برابر شرایطی نامطلوب و یا اظهار تمایل به چیزی مطلوب، به محرک‌های بیرونی و درونی نشان می‌دهد؛ و با تغییرات فیزیولوژیک و یک حالت عاطفی خوشایند یا ناخوشایند همراه هستند. مغز و قلب، دو عضو مهمی هستند که در ایجاد انواع مختلف حالت‌های روان و تظاهرات مختلف آنها در بدن نقش دارند.
عوامل مؤثر بر ناتوانی در مدیریت مشکلات
- عدم عزت نفس
- کمبود وقت و حوصله والدین برای تربیت فرزندان
- رسانه‌ها و عادی جلوه دادن برخوردهای غیر منطقی
- بازی‌های کامپیوتری خشن
- اختلال خواب
- غذای نامناسب
- دفع نامناسب
- آلودگی هوا
بهبود احوال روان موجب
- افزایش دفاع تخصصی سلول‌های ایمنی
- پیشگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها
سلامت روان
چه عواملی بر سلامت روان تاثیر می‌گذارند؟
* هوا و فصول * تغذیه
* ورزش * خواب
* وجود مواد زائد در بدن * رنگ‌ها
نقش هوا در سلامت روان
هوایی که معتدل و صاف باشد با تقویت عملکرد اعضای بدن مانند قلب و مغز، در حفظ سلامت و اعتدال بدن مؤثر است.
هوای مخلوط با انواع آلاینده‌ها: مضر سلامتی و ایجادکننده بیماری‌های مختلف و حالت‌های آزاردهنده روان در کودکان و نوجوانان است
آلاینده های فیزیکی (مانند زباله‌ها و گرد و غبار)
آلاینده های شیمیایی (مانند دود سیگار و قلیان و انواع مواد مخدر، دی‌اکسید سولفور، دی‌اکسید نیتروژن و مونوکسید کربن)
الکترومغناطیس
آلودگی صوتی
فصل و حالت روان
ارتباط بین فصول و بروز هیجانات و حالت‌های روان:
بین فصول سال و بروز هر کدام از هیجانات و حالت‌های روان ارتباط وجود دارد. خلق در وضعیت آب و هوایی مختلف و فصول گوناگون سال متغیر است. به عنوان مثال افراد در فصل بهار بیشترین احساس لذت از فعالیت روزمره را دارند که این حالت به تدریج در زمستان و پاییز کمتر می‌شود. هوای پاکیزه بهاری باعث رفع غم و غصه و ایجاد نشاط و شادابی می‌شود. اما بروز غم در فصول سرد سال شدت بیشتری داشته و افراد با مزاج سرد و خشک بیشتر مستعد ابتلا به غم و افسردگی در این فصول می‌باشند. بروز ترس نیز در فصول سرد سال بیشتر است و افراد داری مزاج سرد به ویژه سرد و تر بیشتر در معرض ترس هستند. بروز خشم و اضطراب در فصول گرم سال شدت بیشتری داشته و افراد با مزاج گرم و خشک بیشتر مستعد ابتلا به خشم و اضطراب در این فصول هستند.
اثر رنگ ها، انتخاب رنگ‌ها، روانشناسی رنگ‌ها
- کسانی که دچار غم و افسردگی هستند از رنگهایی مانند قرمز، نارنجی و زرد که باعث تحریک خون و صفرا میشوند، باید بیشتر استفاده کنند
- کسانی که زود عصبانی میشوند و سریع از کوره درمیروند، چون غلبه و جوشش خون دارند بهتر است از رنگهای قرمز کمتر استفاده کنند و بیشتر از رنگ آبی در محیط پیرامونشان بهره ببرند.
- کسانی که دچار مشکلات هیجانی هستند، بهتر است بیشتر از رنگهای سبز و آبی و بنفش در اطرافشان استفاده کنند.
تاثیر ورزش بر سلامت روان
- تقویت انرژی و نیروی بدنی و ایجاد نشاط
- نقش مثبتی در پیشگیری از بروز برخی بیماری‌ها (از جمله افسردگی)
- ورزش با بهبود کیفیت خواب به درمان افسردگی کمک می‌کند
- با کاهش دادن مشکلات جسمی موجب می‌شود فرد احساس بهتری نسبت به خود داشته باشد
- موجب افزایش هوشیاری و خلاقیت و بهبود حافظه می‌شود و از افت عملکرد روانی در سنین پیری، جلوگیری می‌کند.
داشتن برنامه منظم ورزشی، مانند پیاده‌روی روزانه در پیشگیری از غم و اندوه زیاد و همچنین نگرانی و اضطراب و کنترل خشم بسیار کمک‌کننده است
سم زدایی
اثر پاکسازی بدن از مواد زائد بدن بر سلامت روان:
دفع مواد زائد و نگهداشتن مواد مورد نیاز بدن، تضمین کننده سلامتی فرد
باقی ماندن مواد زائد، ایجاد تعفن، فساد و افزایش سموم
زمینه ساز بیماری‌های مختلف از جمله افسردگی ،اضطراب، ترس، نگرانی و خشم
پاک کردن بدن از مواد زائد
- پاکسازی طبیعی:
قوای طبیعی بدن تلاش می‌کند تا با دفع مواد اضافی تعادل بدن را حفظ کند راه‌های طبیعی دفع مواد زائد از بدن هستند
ادرار
مدفوع
عرق و..
- پاکسازی درمانی توسط پزشک
نقش خواب در سلامت روان
خواب شبانه مناسب و کافی [ قبل ار نیمه شب]
- تقویت نیروهای طبیعی بدن
- هضم و جذب مواد ضروری و متابولیسم و دفع مواد زائد
- تقویت عملکرد مغز و سیستم عصبی
- تجدید قوای اندام‌های مختلف
- ترمیم بافت‌های صدمه
- از بین رفتن احساس خستگی
کودکان درگیر مشکلات خواب در معرض مشکلات روان قرار دارند.
خواب خوب از بیماری‌های مختلف از جمله اختلالات روانی پیشگیری می کند.
نقش بسیار مهم سفره غذایی در پیشگیری و درمان بیماری‌ها:
- رابطه مستقیم حالت‌های مخرب روان، با مصرف زیاد
- غذاهای آماده و تند و تیز و با سیر فراوان مانند همبرگر، سوسیس، پیتزا
- شیرینیهای صنعتی چرب مانند کلوچه و کیک
- الکل، نیکوتین، کافئین و قهوه
- مصرف طولانی مدت غذاهای گرم مثل سیر، گوشت شتر، مغز گردو
- ورزش سنگین
- حمام داغ طولانی
- فعالیت فکری بیش از حد
اعراض نفسانی حالت‌های روان
عصبانیت و خشم
- باعث افزایش حرارت بدن می‌شود
- در طولانی مدت باعث هدر رفتن انرژی و سرد شدن بدن می‌شود.
- در افراد گرم اثرات مضرش بیشتر است
- اغلب افرادی که قادر به کنترل خشم خود نیستند یا ضعف دارند، خیلی گرمند
غم اندوه و ترس:
غم و اندوه باعث سرد شدن بدن می شود
غم و اندوه طولانی باعث لاغری می شود
ترس هم بدن را سرد می‌کند
زرد و کدر شدن رنگ چهره
ضعف قوای بدنی و غلبه بیماری بر بدن
پیری زودرس
اثر شاد بودن بر بدن
در مواجهه با موقعیت شادی‌بخش و لذت‌بخش در حد متعادل و نه افراطی، خون در بدن گسترده شده و در بدن حرارت معتدل و خوشایندی حس می‌شود. قلب تقویت شده، هضم غذا و دفع فضولات بهتر صورت می گیرد و در نهایت باعث تقویت جسم و جان، تقویت اشتها و سلامت ارگان های مختلف بدن می شود. همچنین رنگ چهره شاداب و گلگون شده و پوست رطوبت متعادلی پیدا می کند و بدن فربهی متعادل یافته و روند پیری به تاخیر می افتد. اما اگر شادی به افراط و ناگهانی باشد حتی ممکن است فرد در خطر مرگ ناگهانی قرار بگیرد.
چه دستوراتی از دیدگاه طب ایرانی نشاط‌آور و شادی بخش است؟
آنچه که برای رفع غم و اندوه مفید و نشاط آور است این است که باید به کودک و نوجوان‌مان اميدهاى قوى بدهیم. امید به آینده یکی از راهکارهای مفید برای ایجاد نشاط است. آوازها و موسیقی های بلند، مهمانی و مجالس شاد و فرح انگیز برای‌شان برپا کنیم. اگر کودک یا نوجوان غمگین است باید با خواندن و شنيدن افسانهها و داستانها مشغول شود. باید شعبده و بازي هاى جالب و آواز و موسیقی های سرگرم كننده فراهم کرد تا کودک یا نوجوان غمگین دچار لذت و شادابی شده و ذهنش متوجه آن برنامه ها شود تا غم را فراموش کند. در کل باید دقت کنیم که فرزندمان با چه اموراتی دلش شاد می شود و آن را تا حد امکان برایش فراهم کنیم.
راه پیشنهادی دیگر هم این است که توانایی ها و داشته های کودک یا نوجوان را به او یادآوری کنیم که قدر خودش را بداند و برای حوادث روزگار اعم از غم و شادی، خویشتن داری داشته باشد و سعی کند با نیک و بد روزگار سر کند. شنیدن نصیحت افراد دانای خانواده و ملاقات با دوستان و خویشاوندان مورد علاقه نیز سودمند است. در درمان کودک یا نوجوان غمگین باید سریع دست به کار شد. زیرا این بيمارى، مادر بیماری ها و ريشه چيزهائى است كه براى او زيان‌بار خواهد بود. همنشينى با دوستان و نزدیکان یکی از موثرترین کارها در کاهش غم و غصه است و همچنین صبر و توكل بر خداوند و رضايت به خواست اوست.
عزت نفس
از خود و دیگران تشکر و قدردانی می کنند. از رشد کردن استقبال می کنند و چالش ها را می پذیرند. همواره در حال کشف ویژگی های درونی خود هستند.اغلب خودشان تصمیم می گیرند، اما نظرات افراد صاحب نظر را نیز می پذیرند.
هنگام مواجهه با مشکلات و چالش ها واقع‌گرا هستند.
همواره خود و دیگران را به سمت جنبه های مثبت زندگی هدایت می کنند.
انگیزه کافی برای تلاش در جهت رسیدن به اهداف خود دارند.
در صورت شکست، دلیل آن را پیدا کرده و از اشتباهات خود درس می گیرند.
انتقادات دیگران را بدون تعصب گوش می دهند، چون می دانند ارزش وجودی آن ها به نظرات دیگران بستگی ندارد.
رایحه درمانی و سلامت روان
اثرات آرام بخشی رایحه درمانی
- با اسانس گل رز، نسترن، یاس، نرگس
- مرکباتی مانند نارنج و پرتقال
- عود، مشک و نعناع
- اسانس مرکبات و گل بنفشه برای افراد گرم بهتر است
- اسانس اسطوخودوس و بهار نارنج در افراد سرد مناسب تر است
- بوییدن گلاب برای همه افراد باعث ایجاد حس آرامش و نشاط می‌شود
به غذاها و گیاهان دارویی که نشاط آورند مفرح میگویند. مفرحات باعث تقویت قلب و مغز شده و حواس و ذهن را صفا میدهند. منابع حیوانی مانند زرده تخم مرغ عسلی ،آبگوشت حاوی گوشت پرندگان کوچک مانند کبک و بلدرچین یا گوشت مرغ و بوقلمون و یا گوشت بره و بزغاله
میوه های مفرح، مغزهای نشاط آور و شربت‌ها و دمنوش‌های نشاط آور از اهمیت زیادی برخوردار هستند.
اضطراب اجتماعی (فوبی اجتماعی)
یک ترس طولانی‌مدت و طاقت‌فرسا از موقعیت‌های اجتماعی
- معمولا شروع در سال‌های نوجوانی
- آنها از اجتماعات دوری می‌کنند یا برای رهایی از آن موقعیت‌ها بهانه می‌آورند
- برای برخی افراد با افزایش سن بهتر می‌شود اما برای بسیاری از افراد بدون درمان به خودی خود از بین نمی‌رود
- درمان‌هایی وجود دارند که به نوجوان شما در مدیریت اضطراب اجتماعی کمک می‌کند. اگر اختلال در زندگی او ایجاد کرده، برای مشاوره و درمان لازم است از پزشک یا روانشناس کمک بگیرید.
خشم و پرخاشگری
- خشم
یک احساس طبیعی و مهم و بعضاً مفید است که با ارزش است پس خشم فرزندتان را تایید کنید
- پرخاشگری
یک رفتار است که باید مدیریت شود
دلایل خشم و پرخاشگری
- برای رفع نیازهای طبیعی: گرسنگی، تشنگی، کمبود خواب، سر رفتن حوصله
- تماشای زیاد تلویزیون: زیاد تلویزیون دیدن، باعث ترشح بیش از حد هورمون دوپامین (هورمون اعتیاد) و در نتیجه بدرفتاری در آنها می‌شود
- استفاده از فیلم و شبکه ها با محتوای نامناسب
- برای جلب توجه،تا به خواسته‌اش برسد
- دیدن سایر اعضای خانواده در حال مشاجره یا عصبانیت با یکدیگر
- مواجهه با زورگویی دیگران
- درگیر تکالیف مدرسه یا امتحانات بودن
- احساس استرس، اضطراب یا ترس در مورد چیزی
- تغییرات هورمونی در دوران بلوغ
رفتار با فرزند پرخاشگر و بدرفتار:
الگوی خوبی برای فرزندتان باشید. وقتی شما عصبانی نشوید یا واکنش نشان ندهید فرزندتان مرتباً دست روی نقطه‌ضعف شما نمی‌گذارد تا از شما توجه بگیرد. خودتان هم خشم و ناامیدی خود را مدیریت کنید. قبل از اینکه شروع به نصیحت فرزندتان کنید. با احساس فرزندتان ارتباط برقرار کنید. احساس فرزندتان را به زبان بیاورید تا فرزندتان به شما اعتماد کند.
اثر تغذیه کودکان و نوجوانان بر سلامت روان
این موارد را کمتر مصرف کنند:
- گوشت قرمز به ویژه گوشت شتر، میگو، سرخ‌کردنیها، فست فود، سوسیس، کالباس
- شیرینی‌جات
- فلفل سبز، سیاه و قرمز، سیر، پیاز، خردل، سیاهدانه، دارچین، میخک، زنجبیل
- تره، شاهی
- خرما، انجیر، موز، نارگیل، گردو
- عسل، انگور و پسته
تست